Елегија за непознатиот сосед

Ова е елегија за човек што никогаш не го сретнав, никогаш не го познавав, можеби никогаш го немам ни видено (или ако го имам видено не сум знаела дека е тој). Единствено што знам за него е дека живееше наспроти мене, од другата страна на улицата, три куќи подолу, на вториот кат на двокатна куќа и дека се уби минатата недела.

Моите соседи ми кажаа. Дојдоа да го земат нивното куче, кое си играше со моето.

„Се застрела пред еден час“, ми рекоа. „Не слушна?“

„Не“, реков.

Погледнав низ прозорецот, надолу по улицата и можев да го видам црвениот отсјај од противпожарниот камион и синиот отсјај од полициската кола. Подоцна, кога отидов да го шетам кучето, пожарната беше замината, но полицискиот автомобил сé уште стоеше таму: светлата уште ротираа без звук.

Ебени идиоти, си помислив за толпата од луѓе што стоеше на тротоарот, задушувајќи ја куќата.

Но тогаш и јас застанав да погледнам, исто како и тие. Сите светла во куќата беа запалени и лесно можев да видам низ прозорците. Запирав на секои три чекори за да ја видам од секој агол, сé додека не остана зад мене. На враќање пак застанував често.

Внатре се гледаа многу цвеќиња, здрави и големи. Си помислив, Тој навистина добро се грижел за неговите билки. Надвор од куќата сé уште висеше обесен празничен венец. Ми се чинеше тажно и чудно што воопшто се погрижил да набави таков венец.

На тремот имаше закачено „wind chimes“. Ми прелета низ глава дека никогаш не сум помислила дека некој со wind chimes би си го одземал животот. Исто така можев да видам, низ прозорецот, пар големи, грди, портокалови завеси. Тие беа нешто што никогаш не би го избрала и ме направија да се чувствувам дека човекот беше поразличен од мене, дека немаме ништо заедничко. Не знам зошто завесите беа тие што не разделуваа, ама тоа беше главното.

Но подоцна, почнав да се чувствувам морничаво помалку одделена. Чувствував тага за неговото страдање. Се прашував во каков вид на емоционална и психолошка темнина живеел за да помисли дека нема друг избор. Ја познавам темнината. Можеби постојат 100.000 форми на темнина, 100.000 форми на она што го викаат депресија. Знам една или две од нив.

Некои луѓе ја опишуваат депресијата како тага. Други ја дефинираат како тотално отсуство на чувство. За мене, депресијата е најдобро опишана како терор: терор и од двете, и од живеење, и од умирање. Тоа е терор од умирање толку интензивен, што го прави животот неживлив. Тоа е терор од умирање толку одвратен, што прави да посакувам да сум мртва.

Можам да ја опишам и како вресок и задушување: стеснување во мојата глава и тешка теснотија во моите гради. Ако морав да ја погодувам причината за тоа стеснување, ќе речев дека се случува затоа што ништо нема смисла. Ќе речев дека е вресок во ништавилото. Некогаш е гласен и застрашувачки. За време на тие фази се чувствувам како реалноста да нема дно. Нема контекст на кој можам да закачам било што друго. Друг пат, пак, воопшто не го слушам. Заборавам на него. Градам дно од бесцелно срање, или од некои значајни ствари, или вистинската личност ќе ја рече вистинската ствар, или ќе ми ги сменат лековите, или нешто друго ќе се смени – и дното, фала му на Бога, магично се појавува.

Следниот ден, и кажав на другарка ми колку бев вознемирана од смртта на овој странец.

„Не проектирај (свои мисли и чувства врз непознати)“, ми рече другарката. „Не ја знаеш неговата приказна. И самата имаш речено дека постојат моменти кога е разбирливо за човек да си стави крај на својот живот. Можеби имал канцер?

Ова направи да се чувствувам подобро, иако не знам зошто. И да имал канцер, тој пак страдал. Нема скала на страдање, нема начин на кој може да се спореди страдањето на некој човек, болеста на некој човек, со страдањето на друг. А сепак, од којзнае каква причина, ми беше полесно да мислам дека имал канцер.

Кажано ни е дека самоубиството е постојано решение за привремен проблем. Несомнено, имам сведочено како своите сопствени епизоди на суицидални мисли, а и епизодите на многу други, избледуваат и исчезнуваат. Имам зборувано со многу луѓе, во текот на годините, кои ги преживејаа своите обиди и сега се благодарни што се живи. Но на крајот, немам појма со колку болка живеел мојот сосед. Не знам дали ќе бил ОК ако издржел само уште еден ден, или низ колку веќе имал поминато. Не знам што сé издржал или ќе требало да издржи. Не знам ништо.

Не мислам дека ми е местото на некого да му кажувам да биде „силен“, како оние што си ги одземаат животите да се слаби. Не мислам дека ми е местото да ги нарекувам оние живите меѓу нас – храбри. Јас не сум храбра. Никогаш не побарав да бидам храбра.

Сега кога го шетам кучето, не погледнувам во прозорците. Некој ги има оставено светлата во неговата куќа запалени и ме плашат. Од прозорците во мојата кујна и дневна можам да погледнам директно таму. Ги чувам завесите затворени.

Се чувствувам прогонувана, како духот на овој човек да ме демне. Зошто би ме прогонувал? Можеби е лут што останав жива. Можеби само чувствувам вина што сум преживеана.

Другарките ми велат да запалам жалфија (за да ги истера негативните влијанија): пред мојата куќа, на моите прозорци и на улица. Но не можам да запалам жалфија во себе. Жалфијата нема да го избрка она што отсекогаш живеело длабоко во мене – она што сега се рефлектира во мојата идеализација на овој човек.

Сé што можам да му речам нему, и себе си, и можеби на сите нас: Жалам за твоето страдање. Те молам прости ми за сé. Ти благодарам за твојот живот. Те сакам.

Од есеите на So Sad Today.