Те жалам, бидејќи знам во што ќе се претвориш

Ги гледам младите родители по парковите. И жал ми е.

Се сеќавате ли на времето кога постарите беа авторитет? Јас се сеќавам многу добро. Ги сакав тие цврсто втемелени граници.

Прекорниот поглед на татко ми од другата страна на масата беше доволен за да ми биде веднаш јасно дека супата не се шмрка од лажицата и дека не се зборува со полна уста. Наставниците ги почитувавме станувајќи кога влегуваа во училницата, со гласно „Добар деен!“, со напишани домашни и уредна школска униформа.

Родителите беа ред и поредок. Баба и дедо ги слушавме бидејќи тоа од нас се очекуваше и никому не му претставуваше проблем. Ако не си добар во школо, едноставно ќе си го окркаш, нема тука што понатаму да се зборува. Нема надвор, нема точак, нема џепарлак, и среќен си ако не добиеш папуча по газот одма по родителската. Зборот на родителите беше последен.

Ако после тоа изговориш макар и едно „Ама…“, следи предупредување: „Ако те плеснам има три дена да ти зујат ушите, разбра? Моето е последно“. И ти тогаш само климнуваш со главата, не ти се исплати да ризикуваш подолга казна, доаѓа викенд. Најлошо што може да ти се случи е цел викенд да требиш ориз со баба ти. Многу ориз. Или да чистиш двеста кила изртени компири во подрумот.

Се знаеше редот за сé и сешто, и ние растејќи го прифаќавме како цврсто поставена граница која не смее да се преминува. Не сакаш боранија за ручек? Ќе јадеш за вечера. Не сакаш ни за вечера? Те чека истата боранија за доручек. Па ќе сфатиш колку е тогаш одвратна, па во иднина ја изедуваш за ручек, кога ти ја сервираат.

Слатко има нешто? Има јаболки. Нешто послатко? Има јајца со шеќер или нарендај јаболко со шеќер, јади шеќер, не знам… Има уште пет дена до плата, тогаш ќе има сладолед. Наградите за одличниот успех во школо или општо доброто однесување беа многу скромни, но ние бескрајно им се радувавме. За одличен успех од татко ми и мајка ми добивав нешто посебно. Го памтам првиот вокмен. И учев за тој вокмен ден и ноќ, пишував реферати, поправав оценки, само за да можам во од да слушам Блонди и Депеш Мод во зелените старки кои ги добив ланската година за одличниот успех.

Старките беа најдоброто што можеше во тоа време да го поседуваш од обувки, ако некој ти ги донесе од Америка, во спротивно добиваш некои патики на лепенка од Борово и возиш, додека не се скинат тоа ти е.

Не можам да разберам што во меѓувреме се промени во врска со воспитувањето на децата и системот на наградување. Децата денес имаат многу повеќе, и на ништо посебно не се радуваат. Мрзата и непослушноста се третираат како „па таков е, што да му правам“. Што се случи со игрите џамија, жмурка, ластик, народна? Интернет се случи.

Парковите и дворовите беа заменети од социјалните мрежи. Преку ноќ. Подмолно. Ние тоа го прифативме. Го поздравивме. Се придруживме на тој вид на дружење за кое е потребен само компјутер и струја. Децата се дружат онлајн. Внатре.

Како родител, го следев старинскиот рецепт на моите родители како децата да не ти го изедат мозокот и како да останеш нормален, авторитативен и да имаш неограничена слобода на движење.

Како да стана тренд границите да не постојат, или родителите не умеат да ги постават и да ги одржат стабилни. Во суштина се промени тоа што децата се третираат како да се од морска пена. Понекогаш така застанувам и ги гледам младите родители по парковите. И жал ми е. Ги гледам како се растргнуваат, исфрустрирани се, не можат да го совладаат роденото дете од четири години. Трчаат зад нив со тенџериња по паркот и ги хранат во трк, бидејќи „тој само така сака да јаде“. Трчаат зад нив за да им го спречат падот. Пушти го да падне бре, како ќе ја развие моториката на сопствените раце и нозе ако не знае дека постои и таа можност… да падне.

Мојот не јаде спанаќ, мојот не јаде месо, само компир сака, овој мојов не спие до полноќ… Што бре не спие, па убаво пишува во книгите за родителство: Ставете го во кревет најадено, пресоблечено и изгасете светло. Во девет во кревет бре. Плачи, баш ми е гајле, и јас сум живо суштество. Каде се моите пет минути?

Јас ги родив нив, не тие мене. Постои време и место за јадење, спиење, играње, и тука нема компромис. Просто така е. Не е целта на родителството да му бидеш роб, туку да направиш од него чесно човечко суштество со стекнати здрави навики. Да изградиш со детето здрав, разумен однос во кој се знае дека меѓусебното почитување е најважно, како и доследноста на секое изговорено правило.

– Извинете, ми вели една млада жена, вашето дете јаде земја.

– Знам, нека јаде ако му се допаѓа. Тоа е мало животно, ако не му е по волја, ќе ја плукне.

Не стекнав многу истомисленици во тие спонтани, заеднички собиранки по парковите. На многумина им делував чудно и бегаа настрана од мене. И тоа го разбирав. Не зборував, додека не ми се постави прашање. Твое дете, твоја грижа.

Жал ми е да те слушам колку многу грешиш, млада жено. Грешиш што си го пуштила да се фрла по бетонот и да те шутира бидејќи не добил дваесет и петто лижавче, грешиш што се неспиена затоа што тој не спие до еден ноќе. Грешиш што му плаќаш со лижавчиња за да биде добар со тебе и другите. Грешиш што постојано му ги бришеш рацете со влажни марамици.

Грешиш што го учиш дека секое куче ќе го касне и дека секоја мачка ќе го изгребе. Грешиш што е дебел, во пелени и со цуцла, а има четири и пол години и забите му се црни од кариес. Грешиш што не му даваш да оди во песокот за да не се извалка, и на лизгалката за ти да не мораш да го фаќаш, зашто газот ќе му се приземји прегрубо за твојот критериум. Тогаш ќе плаче… а ти си останала без слатки во твојата торба со дезен со пајчиња. Те жалам, жено. Те жалам, затоа што знам во што ќе се претвориш. Во нешто што никому нема да му е во прилог. Дури ни на тоа дете.