Компанијата за градски автобуски сообраќај е основана на 17 јануари 1948 година. Четири децении подоцна, во 1989 година, со одлука на Собранието на Град Скопје, организацијата надлежна за градскиот сообраќај „Скопје“ се трансформира во Јавно сообраќајно претпријатие Скопје.
Или, 76 години, ЈСП е крвотокот на главниот град, кој сега има речиси пет милиони жители. Но, не е тајна дека проблемите со циркулацијата се зголемуваат во телото.
„Го нема горивото, го нема ова и она, па 66-ките постојано снемуваат. – Доаѓа ли на време? Никој не доаѓа на време, само 66-ката е скратена! Лошо, без поправка, лошо „Има многу значења без масло.’
рече еден патник.
-Колку долго го чекавте автобусот?
„Понекогаш 50 минути, инаку просекот е 40 минути. Исто така, тие не се синхрони. Одеднаш се движат во една насока, гледате три или четири, но ниту една во вашата насока.
вели друг патник.
„На шуто оризовите полиња имам 19 и 20 години. Па не, се терам со 57 за да ме преселат, син ми ме носи со кола, тоа го правам“.
Рече друг патник.
ЈСП со децении има финансиски загуби кои се покриваат со субвенции од градската каса. За време на владите предводени од Никола Груевски помош доаѓаше и од државниот буџет – во вид на 300 нови автобуси.
Но, по изборот на Даниела Арсовска за градоначалник на Скопје и нејзиниот брз „развод“ со партијата што ја поддржува – ВМРО-ДПМНЕ, состојбата во ЈСП забрзано се влоши. Колку? Направивме едноставен тест. Застанавме на првата автобуска постојка после депото на ЈСП под железничката станица во Скопје. За секој автобус што тргнуваше од Железнивска и минуваше низ комплексот Банки, меривме – колку часот треба да излезе од депото според возниот ред, а колку часот пристигна на првата автобуска станица, која е оддалечена само неколку стотини метри.
Од 17 автобуси кои поминаа додека чекавме, еден пристигна 3 минути пред времето на поаѓање од првата станица. 8 според возниот ред, дојде во интервал до пет минути од времето на поаѓање, што треба да се смета за нормално време за покривање на растојанието од депото до првата станица. На првата автобуска постојка пристигнаа 4 автобуси во временски интервал од 5 до 9 минути од моментот на поаѓање од првата автобуска постојка. Останатите четири автобуси пристигнаа со задоцнување од најмалку 10 до максимум 45 минути.
Или, процентуално, 24% од автобусите пристигнаа на првата автобуска станица веќе доста доцна. Уште 24% пристигнале малку доцна. Останатите 52% пристигнаа помалку од пет минути од поаѓањето, кои ги класифициравме како пристигнување навреме, со оглед на должината на патот и времето од денот.
Но, за да го провериме резултатот, одржавме уште една консултација – со луѓе за кои е важно да пристигнат навреме и кои немаат друга опција да патуваат освен автобусите на ЈСП.
„Да, неколку пати доцнав, проблемот е што професорите не веруваат дека затоа доцниме, но доцни.
рече студент.
„Па, еднаш се случи да дојдам на училиште во 3 часот, бидејќи автобусите беа толку преполни, не можев да се качам во нив.
360°,Дали гризат повеќе наутро или кога ќе се вратите од училиште?
,Ова можеби не се случува често наутро, но во текот на денот често се случува со луѓе кои одат во втора смена после училиште“.
Друг студент рече.
Во исто време додека нашиот уреднички тим се фокусираше на регионалните истражувања, друга медиумска организација објави длабинско истражување за состојбите во ЈСП. Тим од новинари на БИРН го искористи законот за пристап до информации од јавен карактер за да го обезбеди таканаречениот дневен извештај за испраќање, каде што компанијата забележува колку треба да има и колку всушност возела во текот на денот.
,Имаше сериозен број автобуси кои не беа вклучени во сите извештаи, некои од нив не објаснија зошто не се вклучени, но бројката беше голема. Од оние кои беа вклучени во сообраќај во прва, втора и трета смена, голем дел од нив се затворени бидејќи автобусите се расипуваат додека сообраќаат. Па, видовме проблеми како што не застанува автобусот, топлина, проблем со климатизацијата, потоа застанување автобус, проблем со сопирачките што е многу сериозен проблем. Некогаш застануваа затоа што немаа светилки, но вчера тоа се случи затоа што имаше недостиг од бришачи бидејќи беше сезона на дождови. Повлекувањето беше принудно поради недостаток на клима уред во време кога температурите се значително зголемени“.
– изјави Јакимова.
Освен дефектите, уште еден чест проблем поради кој автобусите застануваат е недостигот на возачи, како и недостигот на нафта, вели Јакимова.
,Одреден дел од причините што ги забележавме во овие дневни извештаи се должат на тоа што на пример немаше возачи во тоа време. Сепак, она што го откривме е многу невообичаено е дека честопати автобусите се запираат затоа што немаат нафта, така што недостатокот на нафта не е директно поврзан со тоа колку се добри или лоши автобусите, туку само има половина од маслото група велосипеди, има група линии кои се затвораат во одредени денови бидејќи компанијата не може да набави нафта или нема нафта во моментот“.
– додаде Јакимова.
„360 степени“ побара интервју со директорот на ЈСП за доцнењето на автобусите и воопшто за состојбите во претпријатието. Не добивме никаков одговор.
На неколку јавни настани во текот на летото тој пријавил дека нема доволно автобуси.
„Во моментов според возниот ред треба да имаме околу 234 автобуси, моментално имаме, ова го кажувам на дневна основа, дали има несреќа, несреќа или што и да е, околу 190 автобуси… Со возниот парк што го имаме. , не сме во можност да го покриеме тековниот зимски возен ред.’
– изјави Кусувски.
Според директорот, причината поради која ЈСП нема пари за поправка на автобусите е што државата редовно не исплаќа пари за превоз на ученици. Па, надежта за подобро утре најпрвин се гледа во набавката на нови автобуси.
Претходната градска управа под раководство на Петре Шилегов успеа сама да набави околу 30 автобуси, по што градот почна со подготовки за воведување на нов вид јавен превоз – „Бус Рапид Транзит“ или скратено БРТ. Актуелната градоначалничка Даниела Арсовска најави ревизија на проектот БРТ, а во меѓувреме најави и набавка на 250 нови автобуси. Но, по разделбата од ВМРО-ДПМНЕ, ваква одлука не може да помине во советот на град Скопје.
„Сигурен сум дека ако вашите намери беа чесни, ќе гласавте за граѓаните надвор и да не морате денес да стоите на плус 40 степени и да чекате еден час автобуси овде, ќе гласавте за нив барем помалку се надеваат, има некој во овој град кого гласаа за програмата за модерно Скопје заедно со вашиот претседател, г-дин Миковски, кој сега, по некоја случајност, е премиер, кој шеташе со мене низ градот и ја искористи исти автобуси не гласајте за тоа што го ветивте денес,
рече Арсовска на 29 август.
Јасно е дека набавката на нови автобуси, а со тоа и почитувањето на возниот ред, не може да се случи без политички договор. Групна набавка е најавена од централната власт не само за Скопје туку и за другите поголеми градови, но се уште нема точен датум кога тоа ќе се случи. Но, како што покажаа претходните истражувања на „360 степени“ и „Призма“, проблемот во ЈСП не е само немањето автобуси.
Кога автобусите снема гориво или опремата за осветлување не се заменува редовно, проблемите очигледно се многу подлабоки.
