Проблемот бара сериозен пристап бидејќи решенија постојат. Од системи за вентилација до прочистувачи на воздух; користење на различни чевли и облека за надвор и внатре и многу други решенија
Студената сезона е тука, а со неа доаѓа и темата за традиционално загадениот воздух. Па, неодамнешните наслови на медиумите воопшто не беа изненадувачки – дека воздухот не е лош само надвор, туку и внатре.
Ова го покажа истражувањето за квалитетот на воздухот во јавните училишта и градинки во Гостивар, Струга, Куманово, Струмица и Кавадарци, спроведено од Универзитетот „Гоше Делчев“ во соработка со УНДП и Кралството Шведска.
Во основното училиште „Браќа Миладиновски“ во Куманово веќе се подготвуваат за подобрување на санитарните услови, како чекор кон намалување на загадувањето во објектот.
„За учениците од прво и второ одделение, во согласност со препораките, во облеката и обувките што ги носеа учениците, беа пронајдени голем број ПМ честички во училишните ходници дека децата ги соблекуваат јакните Не можат да си заминат и не можат да ти ги внесат чевлите внатре.
ОУ „Браца Миладиновци“ – О. вели Јасминка Спасовска, директорка на Куманово.
Кумановскиот „Браќа Миладино“ е едно од петте основни училишта во пет различни општини, каде што истражувачите го мереле квалитетот на воздухот во училниците. Воздухот од одредени станови беше следен во текот на целата година според неколку параметри.
Освен повремено високи нивоа на полен и постојано нелегални високи концентрации на ПМ честички, речиси сè беше во дозволените граници.
Просечната концентрација на овие мали честички, кои предизвикуваат заболувања и воспаленија на респираторниот тракт, во една смена, во ОУ „Браќа Миладиновски“ изнесува 82,7 μg/m3 во летниот период и 66,6 μg/m3 во зимскиот период. Според Светската здравствена организација, максималната дозволена вредност е 25 микрограми/м3, што значи дека основците во ова училиште дишат три пати повеќе загаден воздух од дозволеното. Квалитетот на воздухот во ниту едно од другите четири училишта не беше под препорачаните граници на СЗО. Резултатите покажале и дека воздухот во училницата бил загаден без разлика на годишното време, а бил уште позагаден во потоплите месеци.
Намалувањето на овие бројки ќе бара повеќе од мерки како носење различни чевли во и надвор од училиште.
„Немаме независни системи за филтрирање на воздухот, останува прво да побараме помош од локалната самоуправа, локалната средина, а потоа да се обратиме до институциите, било да се УНИЦЕФ, УНДП, МОН, каде што ќе бараме независни системи за филтрирање на воздухот. “
додава Спасовска.
И системите за филтрирање се скапи. Од општина Куманово велат дека не можат да си ја дозволат блок дотацијата што ја дава Министерството за образование. Не се работи само за двете згради каде се мерењата, туку за вкупно 49, вели Александар Јовановиќ од образовниот сектор.
„На територијата на општина Куманово има 21 основно училиште и едно државно училиште основано од Советот на О.Куманово. За да се покријат сите треба да се вложат огромни средства за да се постават прочистувачи на воздух или да се постават вентилатори. Овие се огромни таму се пари кои О.Куманово во моментот ги нема.
О. вели Јовановиќ од образовниот сектор во Куманово.
Покрај петте училишта, квалитетот на воздухот во текот на целата година беше следен и во пет градинки. Резултатите се речиси исти, со тоа што во градинка се поочигледно е како активноста на децата влијае на нив.
До 6:15 часот, нивото на ПМ честички е ниско во градинка. Во лето се случува првото поскапување што одговара на доаѓањето на дел од работната сила на работа. Околу 19 часот и 15 минути заврши второто зголемување на концентрацијата на ПМ честичките во летната сезона и првиот бран во зимската сезона, што се совпаѓа со доаѓањето на децата. Помеѓу 9:30 и 10:00 часот, летните и зимските PM честички достигнуваат максимум од околу 100 микрограми на кубен метар, четири пати повисоки од препораките на СЗО.
Нешто помали концентрации се измерени во Гостивар, градинката „Кветови“. Директорката Даниела Бошковска вели дека можат да се пофалат со солиден буџет од самофинансирање, што им помага да спроведат многу мерки.
„Постојано инвестираме за да ги подобриме условите, а еден од нив се прочистувачите на воздух што најчесто ги купуваме во градинките. опремата и прочистувачите што ги имаме во работилниците, се трудиме да нема тешки завеси, стари теписи… затоа што се релативно стари градби Ние постојано иновираме“,
– вели Бошковска.
Иако имаат осум прочистувачи на воздух, сепак резултатите не се задоволителни. Затоа, вели Бошковска, од суштинско значење е локалните власти да помогнат во инсталирањето на вентилацијата. Но, дали е ова можно?
Според Џуди Џелили, раководител на секторот за животна средина во Гостивар, останува да се види дали е потребна вентилација. Во моментов, се прават напори за решавање на квалитетот на надворешниот воздух.
„Во иднина ќе се обидеме да го отстраниме маслото за реагенс или мазутот од сите училишта, но сите административни објекти на гостиварската област користат реагенс масло за греење, т.е ќе се обиде да имплементира реагенси кои се почисти за животната средина и таа споредба покажува дека тие не се поскапи од реагенсите штетни за здравјето на луѓето“.
– истакна Џалили.
Џелили тврди дека велосипедската патека долга седум километри, пошумувањето на напуштените локации и засадувањето на повеќе дрвја низ градот и во училиштата се доказ дека општината работи на решенија.
„Пред 4-5 години атмосферата во О.Гостивар беше малку стабилна Оттогаш ние сме трета општина која има ваква површина и презедовме мерки и активности да бидеме на потребното ниво. сега нашата Има програма од 10 милиони динари“,
Тој додава.
При презентирањето на резултатите се разговараше и за загадениот воздух во училиштата и градинките во Скопје. Таму може да се слушне дека Гостивар не е единствената општина која во моментов се обидува да направи нешто за амбиенталниот воздух, со надеж дека ќе се подобри и воздухот во затворените простории.
Советничката за животна средина на Куманово, Александра Георгиевска Протиќ, рече дека тие вршат аеросолизација во градот, субвенционираат приклучоци за гас за домовите и исто така работат бесплатен јавен превоз.
„Општина Куманово влезе во овој проект затоа што за прв пат ние како општина имавме шанса да добиеме научни сознанија кои би биле основа за донаторската заедница да излезе и постепено да го реши овој сериозен проблем, се надевам дека мерките и стратегиите ќе бидат усвоени на централно ниво за да се реши коренот на овој проблем“.
Објаснува Протик.
Во презентацијата на резултатите, водачот на истражувањето, професорот Дејан Мираковски, рече дека е уверен оти ако проблемот се сфати сериозно, решенија постојат.
Тоа се: инсталација на системи за вентилација или прочистувачи на воздух; Користење на различни чевли и облека надвор и внатре, за да се избегне прашина; Класично отстранување на табла и рутинско чистење и влажно бришење.
„И севкупно, сигурен сум дека со примена на овие мерки, заедно со редовна контрола, анализа на квалитетот на воздухот, може да се постигне здрава и удобна средина и со тоа да се обезбеди ефикасно и квалитетно спроведување на образовниот процес во целина да се направи“.
Инсистира професорот.
Квалитетниот воздух е неопходен не само за здравјето, туку и за способноста за концентрирање и учење, односно за нормално спроведување на образовниот процес.
