Застапеноста на жените во новата владина структура ќе биде само 12,5 отсто. Само ВМРО-ДПМНЕ предложи три министерки, додека „Вреди“ и ЗНАМ номинирани се само мажи. Ги прашавме партиите и разговаравме со експерти – зошто на жените им е тешко да стигнат до највисоките извршни функции во земјата
За таканаречената „семејна фотографија“ на првата влада во државата – експертската влада на Никола Кљусев од 1991 година. Може да има дебата за тоа кои заедници биле застапени во него, но ништо не може да се каже за застапеноста на жените. Нема ниту еден.
Веќе следната влада, онаа на Бранко Црвенковски во 1992 година, стана првата која имаше жена. Тогаш како членови на Либералната партија министер без ресор стана Гордана Силјановска-Давкова, а за развој Софија Тодорова од СДСМ.
И во сите влади што следеа, од Љубко Георгиевски, до Хари Костов, до Владо Буковски, до Никола Груевски, до Зоран Заев, имаше жени. Но, нивниот број никогаш не се приближил до бројот на мажи.
Претходната влада предводена од Димитар Ковачевски имаше 21 член на владата, меѓу кои и премиерот. Од нив 17 биле мажи и 4 жени, од кои едната министерка без ресор. Или учеството на жените беше околу 19%.
Во втората влада на Зоран Заев од 2020 година имало вкупно 20 членови, од кои 16 мажи и 4 жени – сите министри со ресор. Или учеството на жените беше околу 20%.
Во првата влада на Заев од 2017 година имало вкупно 26 членови, од кои 22 мажи и 4 жени, од кои тројца биле министерски, а еден без ресор. Процентуално, околу 15%.
Во претходната влада на Никола Груевски, од 2014 година, владата имаше 26 членови, од кои 24 мажи, а само две жени – инаку ресорни министри. Или учеството на жените во тогашната власт беше околу 8%.
И сега, викендов, Северна Македонија ќе ја добие новата влада на Ристијн Миковски. Составот е веќе познат, а со тоа познат и бројот на кандидати за министри. Ако се спореди процентот на жени во новата влада, може да се заклучи дека државата оди назад.
Предлози за министерки во новата влада се Гордана Дмитриевска-Кочоска за финансии, Сања Божиновска за енергетика, рударство и минерални суровини и Весна Јаневска за министер за образование и наука. Сите доаѓаат во форма на предлози од ВМРО-ДПМНЕ. Останатите партнери во власта, коалицијата „Вреди“ и политичката партија ЗНАМ, не предложија ниту една жена.
Тоа значи дека од вкупно 24 членови на идната влада, 21 ќе бидат мажи, а само тројца жени. Или во кабинетот на новата влада ќе има 12,5 отсто жени. Споредено со сите други кабинети во последната деценија, ова е пониско од владата на Ковачевски и двете влади на Зоран Заев, а повисоко само од владата на Никола Груевски во 2014 година.
Тања Иванова од истражувачката организација Реактор смета дека прашањето за учеството на жените во одлучувањето е многу сериозно, но кај нас не се смета така.
„Кога ќе се земе предвид дека половина од населението е женско, тоа кажува многу за тоа како се распределуваат ресурсите и каков е пристапот до стоки и ресурси за мажите и жените во нашата земја, и тоа покажува дека јазот е поголем отколку . Искористувањето на човечкиот потенцијал исто така несоодветно се зема предвид бидејќи тоа имплицира дека половина од населението во Македонија не учествува во одлучувањето и креирањето политики“.
Вели Тања Иванова, претседател на „Реактор“.
Смета дека е важно да се работи со политичките партии бидејќи се кандидираат за кадар, но најмногу е важно да се работи со граѓаните.
„Значи, би рекол дека треба да почнеме од образованието и градинката за да ги отстраниме стереотипите за улогата на мажот и жената во општеството, да отстраниме некои од предрасудите за статусот на жената во општеството и да разбереме дека човечкиот потенцијал е од огромно значење за нашето земја и од огромно значење за нејзиниот економски развој“,
вели Иванова.
Експертот за родова еднаквост Даниела Антоновска смета дека е неопходно да се спроведат мерки кои можеби не изгледаат многу демократски, но сепак водат кон демократизација – квоти.
„Меѓутоа, би рекол дека треба да се промени и изборниот законик, како што веќе напоменав, веќе има 40% родова квота за застапеност на жените во законодавната власт, но мислам дека има потреба од треба да се доведат жени со квоти на министерски позиции, односно да се реформира законот за влада“.
Ова го верува Даниела Антоновска, експерт за родова еднаквост.
Ги прашавме трите институции кои ќе ја формираат новата влада зошто не предлагаат повеќе жени или зошто не предлагаат жени за министерски места. Од ВМРО-ДПМНЕ ни одговорија дека придаваат големо значење на оваа тема – нешто што сметаат дека го потврдува и кандидатурата на актуелната прва жена претседател на државата.
„Предлозите за идната влада од една страна се конзистентни со квалификациите, а од друга страна со личната желба за влез во владиниот кабинет во нашата програма има посветеност на темата за жените како центарот на македонското општество идните цели на ВМРО-ДПМНЕ се јасно дефинирани и преку политики, мерки и униформа евалуација тоа ќе го реализираме.
Велат од ВМРО-ДПМНЕ.
Од Знам партијата инсистираа да не дадат официјален одговор, туку само дадоа коментар во телефонски разговор во кој ни кажаа дека предложиле двајца луѓе за идни министри бидејќи биле квалитетни и дека не доделувале кадри врз основа на пол не дели, туку по квалитет.
Оние од коалицијата „Вреди“ кои не предложија жени за идната влада, велат дека ќе имаат три заменички министерки и најмалку една жена генерален директор.
„Не затоа што не веруваме во нивната способност да се справат со предизвиците, туку затоа што во првата распределба на должностите во законодавната и извршната власт, кои се под надлежност на „Велан“, беа номинирани тројца лидери „Ние сме Незадоволни од овие податоци, во иднина ќе направиме извонредни напори да ја балансираме оваа состојба, особено на претстојните локални избори.
Кажете му „Вреди“ на сојузот.
Ова „вредно“ ветување е особено важно. Зошто? Зашто, ако се погледне бројот на жени во владините кабинети од осамостојувањето низ призмата на политичката припадност, неизбежен е заклучокот дека има голема резерва кон министерките во албанските партии.
Таков успех можат да тврдат само Тута Арифи од ДУИ, која во 2011 година беше избрана за вицепремиер за евроинтеграции и Мери Рушани, која како член на ДПА стана министер за наука во владата на Љупко Георгиевски во 1998 година. ,
„Ако во македонската етничка заедница зборуваме за постоење на родови стереотипи, предрасуди, дискриминација по пол и пол, мислам дека сите овие предрасуди и родови стереотипи се уште позастапени во помалите етнички заедници и пред се Очигледно. Машките политичари во албанскиот политички блок треба да бидат малку породово свесни, родово поодговорни“.
смета Антоновска.
Во неколку наврати досега се заговараа законски измени со кои би се зголемил бројот на градоначалнички. Ваквите напори не вродија со плод. Постојано малиот број на жени во извршната власт, кој сега се менува по позитивните трендови во последните три владини кабинети, може да поттикне слични ставови за учеството на жените на раководни позиции и на извршната власт. Нашите соговорници велат дека се потребни и други промени, особено културни.
За крај, пример од соседството. Во владата на соседна Република Албанија, од вкупно 18 членови, има 10 жени или околу 56 отсто – сите ресорни министри, од кои една е единствена заменичка на премиерот Еди Рама.
