Ренџери на НП Шар Планина, припадници на специјалните единици на МВР, војници, припадници на центарот за управување со кризи на Црвениот крст, цивили ја чистеле Шар Планина. Потребни се вештини за качување за да се отстрани акумулираниот и распаднат отпад во некои депонии.
Зад организирањето на финалната акција стојат двајца, Македонката Гордана Софија и Австриецот Ханес Јекел. Годинава за прв пат успеаја да организираат „заеднички викенд“ во сите општини во државата. Сепак, целта не е само да се исчисти, туку и да се воспостави систем за никогаш повеќе да не се повторат депонии.
Кога ќе се види селото Вешла како се искачува по Шара од правец на Тетово, настанува првата инспирација да се напише бајка. За тоа како се градат куќи на ридови. Бидејќи тој врв е опкружен со шума и други високи врвови. Како тие високи врвови – за капа имаат облаци.
Но, малку поблиску, мотивацијата се менува. Затоа што во борделот има потоци и реки не само од вода туку и од отпад.
Токму реките отпад во клисурите покрај мијалникот беа тема на денот, на само неколку километри под седиштето на Националниот парк „Шар Планина“. Се правеше план – како да се исчисти природата од последиците што ги предизвикуваат неодговорните селани и туристи. А целта на целата акција не беше само да се исчистат дворовите на мештаните, туку и да се задржи така.
Во Вешала, персоналот на националниот парк се сретна со припадниците на специјалните единици на полицијата кои дојдоа по тој повод.
Директорот на Националниот парк Планина Шаар, Ибрахим Дехари, прв тргна на работа. Со помош на полицијата и членовите на неговата екипа влегол во реката.
Од возило извадиле гума, лименка со боја како и дел од водоводна цевка.
Второ, на непристапно место – полициска екипа извадила камионска гума од реката.
Дојдоа и војниците. Во акцијата се вклучија и членови на Црвениот крст и Центарот за управување со кризи.
Ибрахим Дехари, директор на Националниот парк Планина Шаар, рече дека е задоволен од акцијата. Но, исто така, има уште многу депонии за кои е потребна поголема механизација.
„Секако дека сето ова ќе продолжи и во иднина да се чисти уште поголеми депонии, бидејќи претходните години се градеа уште поголеми депонии, за тие депонии, се разбира, во соработка со Министерството за животна средина, на наше барање, треба да има Оваа година треба да се ангажира и механизација за чистење на големи депонии, како што се камиони за ископ и транспорт бидејќи на таа депонија има големи количини отпад, тие депонии може да содржат градежни материјали или цврст отпад.
– изјави Дехари.
Секој ја знае очигледната вистина – чистата животна средина води до развој на туризмот и подобар живот на локалното население.
„Секако, сето ова ќе има влијание врз другите развојни компоненти или туризмот, така што почиста животна средина каде што еко системот ќе може многу подобро да функционира и да имаме почисти реки, подобра вода и најчиста природа каде што има биодиверзитет, флора, фауна можат да бидат свои и да бидат како сите што сакаат, а потоа ќе отвориме можност туристите од Европа или европските земји да дојдат кај нас и да си заминат задоволни“.
додаде Дехари.
Им честитаме на паркочуварите, полицајците, војниците и другите професионалци од различни институции, но тие се уште не можат да го исчистат целото ѓубре на планината Шаар. Кога бевме на терен со нив, не видовме дека добиле помош од голем број селани. Надежта произлезе од ова дете, кое беше едно од ретките мештани кои чистеа по себе.
Жител на борделот признал дека тој го создал ѓубрето. Но, тој вели дека тоа е затоа што во селото нема каде да се фрла ѓубре и никој не доаѓа да го собере ѓубрето.
„Да, го фрливме во ѓубре затоа што немавме каде да го фрлиме“. Затоа го фрламе напред-назад и тоа е катастрофа. Да имавме каде да го фрлиме, да донесат контејнери, ќе го фрлевме во контејнерот. Ќе беше подобро, ќе беше почисто место. Местото треба да биде чисто, а не како сега овде да има ѓубре“.,
Тој рече.
Како што веќе рековме, акцијата во борделот не беше само уште едно чистење пред дворот. На терен беше и екипа од новото тетовско претпријатие за собирање отпад. Станува збор за јавно-приватно партнерство меѓу општината и австриската компанија „Заубермахер“.
На местото на настанот беше и еден од директорите на канцеларијата со седиште во Словенија која го покрива Тетово.
,До следниот месец најдовме решение. Од наредниот месец да започнеме со собирање на комуналниот отпад од руралните делови на општина Тетово на подрачјето на Шар Планина. Ова е нешто што мислам дека е голем чекор напред, бидејќи никогаш немало организирано собирање на отпадот, така што мислиме дека ова ќе помогне и ќе има помалку отпад во природата како што е сега“.
– изјави Дезик.
Идејата за овие активности на Шар Планина има две имиња. Едната е Гордана Софија, а другата е партнерот на Гордана Ханес Јекел.
„Седнавме на балконот и размислувавме каква сакаме да биде оваа земја бидејќи и двајцата многу ја сакаме оваа земја. Првото нешто е да ја направиме чиста. Ако имате чиста животна средина, можете да се гордеете со својот идентитет. Почитувајте ја околината Ако сте горди на вашата татковина, ќе се грижите за вашето семејство, тогаш ќе мора да ја исчистите околината, вашите соседи, градот итн. Повторно да се гордееме со општината и државата.
рече Јекел.
Името на организацијата што ја основал е „Човекот и планината“, а настанот го нарекол „Генерален викенд“. Кога започнаа во 2021 година, идејата за чисти домови и чиста животна средина првично беше прифатена од само десетина општини. Но, годинава на „Генералниот викенд“ учествуваа сите општини и многу државни институции.
„Задоволни сме. Од првата година имаме поддршка од Министерството за животна средина и секако од сите 81 општина на локално ниво, а соработуваме и со Министерството за земјоделство. Затоа што потпишавме меморандум за соработка кој ќе работи десет години и во него стои дека на секои десет килограми собран отпад на Џенералика Викенд, Министерството ќе посветува дрво и ќе го засади заедно со националните шуми, отсега па натаму, на сите граѓани кои учествуваат на Џенералика викенд се засадени 100.000 дрвја неговата чест“.
вели Софија.
Расчистувањето и садењето дрвца не е цел сама по себе. Гордана и Хејнс се надеваат дека оваа акција ќе го едуцира и поттикне образованието.
„Да се едуцираа учениците, можеби и да се воведе темата животна средина, свеста за тоа што сите сакаме да постигнеме за животната средина ќе беше многу поголема и ќе имаше свест за нашето здравје и немаше да имаме такви моменти“.
– додаде Софија.
„Да не верувавме дека овој вид на акција ќе помогне да се создаде свест кај луѓето, немаше да го правиме тоа. Се разбира, веруваме. Но свеста е празен збор, тоа не значи ништо. Сакаме луѓето да да го препознаеме проблемот и да дејствуваме за негово решавање.
– додаде Јекел.
Додека се чистеше борделот се чистеше и во подалечното село Бозовце. Порано вака изгледаше, вака изгледаше.
„Четирите планини е една од најпосетуваните планини од странци, особено Германците, кои се околу 90%, Полјаците, Чесите на кои многу им се допаѓа, но имаат огромен приговор поради ѓубрето на патот, тоа е број еден. приговор, се друго е во ред“.
– изјави Лимани.
Фактот дека таквите вредности ги споделуваат луѓето во јавните институции чија задача е да се грижат за природата, дава надеж дека промените сè уште се можни.
„Заштита на природата од сите влијанија на човекот, но образованието е основната компонента со која можеме да постигнеме долгорочни резултати. претходно сте имале некои навики за фрлање ѓубре во канта или контејнер, треба да се научи дека она што сте го издигнале на планината, треба да го вратите со себе таму каде што сте почнале“.
рече Ставревска-Панајотова.
А секако инспирација се и луѓето како планинарот, алпинистот и љубителот на природата Надир Мурсели.
“Природата секогаш возвраќа, понекогаш не ни знаеме што и како, па не го знаеме ни тој дел од природата. Но таа секогаш одговара. Не дај Боже, дали има поплава или нешто слично на таа катастрофа, никогаш не вреди Ако не го задржиме, губиме многу пари“.
рече Мурсели.
