Општините предводени од кадри од „Вреди“, на број четири, веќе се договорија да одвојат средства за невладината организација со амбиција да се развие во „Албанска академија на науките“ во буџетот за следната 2025 година. Заминаа. Колку пари ќе одвојат и како ќе се реализираат средствата се уште не се утврдени
„Вреди“ моментално е сам на поддршка. Неговите коалициони партнери во Владата се уште сметаат дека во земјава постои само една Академија на науките и уметностите и таа е за сите. Така размислува и опозициската Демократска унија за интеграција, од каде велат дека треба да се избори за соодветна застапеност на Албанците во МАНУ, а не ,„Паралелни политички импровизации“
На 27 јули во јавноста се слушна веста дека партнерите во владата, коалицијата „Вреди“ ќе го поддржат формирањето на Албанската академија на науките и уметностите во земјава. Пораката стигна од Тетово, каде челниците на „Вреди“ на средба со група професори порачаа дека е време да се покаже интелектуалниот потенцијал на Албанците во земјава.
,Нема да губиме време, општините кои во моментов ја предводат коалицијата „Вреди“ изразија подготвеност да ја поддржат. Ќе ги повикаме сите општини заинтересирани да ја поддржат оваа академија во првата фаза да ја поддржат и во меѓувреме ќе бараме институционално решение, таа да се финансира од државниот буџет.,
Билал Касми, претседател на Беса и градоначалник на општина Тетово, изјави (27.07.2024)
Но, идејата за не само државно финансирање, туку генерално за формирање втора Државна академија на науките и уметностите паралелно со МАНУ, не доби поддршка од другите партнери во владината коалиција. ВМРО-ДМНЕ и ЗНАМ порачаа- не е време за поделба.
„Имаме Академија на науките и уметностите, во рамките на таа академија се собираат научни идеи и научници од различни касти.,
Рече премиерот Христијан Микоски (28.07.2024)
Според најавите, за несогласувања требало да се разговара во рамките на владината коалиција. За што се договорија политичарите и до каде е идејата за Албанска академија?
Видео
Мала канцеларија во стариот трговски центар „Ловец“ во Тетово – тука се наоѓа седиштето на здружението на граѓани – наречена Албанско академско здружение за наука и уметност. Вака биле запишани во Централниот регистар во времето на формирањето на организацијата во 2022 година, кога не смееле да се пријават како академија.
Зекир Кадриу, секретар на здружението, вели дека нивната намера не била да создаваат тензии. Но, како што велат, да се занимава со научна дејност која финансиски ќе ја поддржи државата.
,Поднесовме документи за да станеме Академија на науките, не заради некаква сличност, туку заради простор и начин на работа. Мислам дека тука нема паралела. Паралели се говореа и кога беше основан Универзитетот во Тетово, но ништо не може да биде паралелно во науката. Живееме во оваа земја, се трудиме да дадеме овде Придонес“,
Вели Зекир Кадриу, секретар на Албанското академско здружение за наука и уметност.
Во здружението активни се петнаесетина членови. Некои од нив се пријавиле да станат академици во МАНУ, но биле одбиени. Кадриу вели дека ова е неосновано и тоа е она што го инспирирало да се заложи за формирање специјална академија.
,На пример, професорот Авџи Мустафа. Се обидел и аплицирал неколку пати но не бил прифатен. Про. Тахир Зјази кој е добар научник и човек кој се трудел да биде дел од МАНУ. Професоре Гељадин Мурати, Хасан Јашари, тоа се луѓето што ги познавам. Се обидуваме да им објасниме на луѓето дека целта не е секој од нас да биде таму или по секоја цена да биде таму, туку да го погледнеме потенцијалот, квалитетот, вредностите и на крајот да видиме што можеме да придонесеме, бидејќи ние долго време работевме во високото образование и уште имаме можност да работиме, зошто да не ја искористиме,
Додава Кадриу.
Академските здруженија засега се токму тоа – здружение на граѓани. Но, тоа е веќе поддржано од јавни средства. До канцеларијата во Тетово му помогнаа општината и градоначалникот Билал Касми.
Па, во општина Тетово побаравме појаснување по кој основ дале помош, дали е донесена некаква одлука за тоа и евентуално за јавни набавки. Не добивме никаков одговор.
Но, извесно е дека воспитно здружението ќе добие средства од другите општини веќе следната година. Сите се предводени од кадри на коалицијата „Вреди“ – Тетово, Гостивар, Чаир и Желино. Најмалата општина меѓу нив е Желино. Сè уште немаат точен план колку пари планираат да одвојат за оваа иницијатива. Градоначалникот Блерим Сејдиу вели дека наскоро ќе се сретне со претседателите на советите на другите општини под раководство на персоналот на „Вреди“ и ќе утврди методологија.
,Не можеме да кажеме конкретно затоа што подоцна погрешно ќе се помисли дека сечеме работи како образование или култура. Така ќе одредиме кои ставки нема да бидат за оваа година, бидејќи имаме свои преференции за секоја година. Оваа година приоритет ја ставивме на инфраструктурата во локалните патишта. Нашите приоритети следната година ќе бидат комбинирани со училиштата и водоводните мрежи. Сега ќе го разгледаме делот каде што нема да инвестираме или нема да биде приоритет, ќе ги скратиме тие ставки и ќе ги преместиме и ќе ги буџетираме нашите пари за оваа иницијатива,
Вели Блерим Сејдиу, градоначалник на општина Желино.
Има и други општини во земјава чии градоначалнички места ги имаат етнички Албанци, но тие се членки на Демократската унија за интеграција. Засега тој јавно не ја поддржал иницијативата. Па, прашавме каков ќе биде неговиот и ставот на ДУИ по најавата дека градоначалници од ранг „Вреди“ финансиски ќе го поддржат Академското здружение на Албанците за наука и уметност.
ДУИ стои зад постоењето на академија во земјава, која ќе има соодветна застапеност.
,Наместо да создаваме паралелни политички импровизации, финансирани од општините, нашата цел е да ја направиме Академијата на науките и уметностите на Северна Македонија институција во која ќе има вистинско и правично претставување на албанскиот народ. Финансирана од државата, односно од даночните средства на сите граѓани, вклучително и Албанците, оваа институција треба да ја одразува мултиетничката природа на државата и да работи во интерес на сите нејзини граѓани.,
Кажи ДУИ.
Идејата за нова академија два месеци претходно беше отфрлена од коалиционите партнери на „Вреди“ во владата – ВМРО-ДПМНЕ и ЈНАМ. Но, и покрај ова, премиерот Христијан Микоски и неговиот заменик од „Вереди“ Изет Маџити тогаш јавно најавија дека во рамките на владината коалиција ќе се разговара за различни мислења на оваа тема. Па, сега ја прашавме владата – што се договорија?
Според одговорот добиен од владиниот сектор за односи со јавност, и покрај најавите, коалициските партнери се уште не разговарале за ова прашање.
,Ова прашање не е отворено како тема во владината коалиција. Ставот е јасен и недвосмислен и неколку пати го повтори и премиерот, а тоа е дека науката не признава етничка припадност и МАНУ е местото кое ја обединува сета научна мисла во државата и таа треба да обединува, бидејќи во обединувањето е иднината,
Ова се вели во одговорот добиен од Владата.
И покрај остриот став на ВМРО-ДПМНЕ против академија паралелна на МАНУ, од „Вреди“ велат дека немаат намера да отстапат од иницијативата ветена во предизборната кампања. Зекирија Ебрахими, претседател на Алтернатива, една од четирите организации кои го сочинуваа Вереди, вели дека има доволно аргументи да ги убеди коалициските партнери.
,Не сме кажале дека сакаме да ја урнеме сегашната Академија МАНУ, што е, но јавноста знае дека сме околу илјада професори на универзитетите на албанскиот народ – во Тетовски, Штулов, „Мајка Тереза“, и нашиот Таму. е тешко само еден академик во МАНУ. Мислам дека не сме доволно јасни со нашите владини партнери. Знам каков беше нивниот став, но мислам дека во иднина ќе најдеме заеднички јазик на оваа тема бидејќи ова е академија, а не армија. Сите треба да имаме на ум дека ова нема да му наштети на никого, туку ќе ни користи на сите нас.,
Вели Зекирија Ебрахими, претседател на Алтернатива на коалицијата „Вреди“.
Ибрахими вели дека има и предлог кој би овозможил државно финансирање на академијата.
,Мора или да го смениме постоечкиот закон за основање на МАНУ или да донесеме нов закон за формирање академија за Албанците во Северна Македонија и тука ќе се предвидат методите на функционирање на таа академија.,
– вели Ибрахими.
И на академиците не им се допадна идејата за нова академија од партиите. МАНУ соопшти дека постои само една Национална академија што ја претставува државата. И од нејзиното основање до денес, членови на Академијата не се само припадници на македонскиот народ, туку и припадници на другите етнички заедници – изјави тој за МАНУ.
„Во изминатата деценија структурата на МАНУ имаше четворица членови од албанско етничко потекло (од кои имаше научен секретар во три последователни раководства, и двајца потпретседатели на Академијата, од кои еден е во сегашното раководство), како како и работната структура од три члена надвор,
Му рече на Ману.
Јавно мислење донесоа и некои албански членови на МАНУ. Академик Изет Зеќири не ја отфрли целосно идејата за албанска академија, но рече – „МАНУ е и наша“, институцијата е сменета и борбата таа да биде отворена за сите граѓани на државата мора да продолжи.
