Дали намерата на ВМРО-ДПМНЕ наместо со коалицијата на ДУИ да формира влада со коалицијата „Вреди“ може да се смета за непочитување на мнозинската волја на албанскиот народ? Дали самата ДУИ придонесе за такво сценарио кога го прекрши непишаното правило од 2008 година, победникот од македонската коалиција да биде со победникот на албанската? Ова се дел од прашањата што ги поставивме не на експерти, туку на обичните граѓани на Тетово, Скопје и Кумановско.
Реториката на моменти стануваше остра, но претседателските и парламентарните избори поминаа без поголеми инциденти. Сега, кога тие завршија, има повеќе прашања на дискусија.
Кај албанските гласачи се истакнати неколку дилеми. Дали е правилно во влада да дојде коалиција која освои помалку пратеници во албанскиот блок? Дали и двете коалиции на албанските партии ќе ги прекршат ветувањата за евроинтеграција доколку коалицираат со ВМРО-ДПМНЕ, која има свои ставови за билатералните договори со соседите? Дали ДУИ и после толку години на власт треба да оди во опозиција?
Наместо експерти, решивме да ги прашаме граѓаните во повеќе области. Прво во Скопје, поточно во Чаир, општина во која победи коалицијата Вереди.
Луѓето од Стариот скопски пазар не беа расположени да зборуваат за политика. Најдовме соговорник во чајџилница.
,Сојузот почна пред избори, договорот го направија многу пред избори.
– Дали е правилно да се направи таков договор пред избори?
Не е прв пат во Македонија и секаде во регионот политичарите да истражуваат, да се борат за подобри цели и да бараат најдобар партнер за коалицијата.,
Тој рече.
Според нашиот соговорник, коалицијата „Вреди“ постигнала добар резултат со оглед на тоа што е чиста коалиција само со албански партии.
,тој се претстави многу добро ‘вреди’,
– 13 пратеници.
Да, 13, но сам го постигна. ДУИ е со Бошњаците, со Турците, ДУИ ги зеде сите, но тие сами го постигнаа.
,За која се сметате, бидејќи и овде има 3-4 партии?
Да, ама наши, наши се тие партии,
Тој додаде.
Продолживме да бараме преговарачи во блискиот Бит-маркет. Најголем дел од пазарџиите беа расположени да разговараат за различни теми, но не и за политика.
Сепак, имаше некои исклучоци. Овој продавач имаше многу смирен пристап кон главните прашања.
,Се очекуваше ВМРО да оствари солидни победи и на претседателските и на парламентарните избори. Додека албанската страна народот се определил меѓу Фронтот и ‘вреди’, Морча победи и се надеваме дека ќе биде добро, без разлика кој е, Морча или Морча ‘вреди’, влезе во владата. за луѓето да бидат подобри,
Продавачот ни кажа.
Од Скопје отидовме во Тетово, град каде коалицијата „Вреди“ доби малку поголема доверба, а е дел од ИЕ 6, каде што, пак, победи „Европскиот фронт“ на ДУИ.
Првиот соговорник со кој седнавме на маса беше постар човек. Го прашавме дали политичките партии во Албанија треба да бидат дел од владата заедно со партиите кои се против уставните измени во овие околности.
,Нека прават што сакаат. Луѓето имаат свој дух, нашите корени се силни. Нема никаква корист за нив, подобро ќе биде доцна. Јавноста не прифаќа пораз, никој не може да ја победи јавноста,
Тој рече.
За позицијата на претседателот на државата во уставното име и можните последици, овој граѓанин беше на став дека потпишал експлицитен договор.
,Хуманоста не трча на изјави. Тоа се однесува на потпишани договори запечатени пред релевантниот фактор. Што ќе каже на туѓо уво, што ќе ми каже мене, нема никаква важност. Апсолутно без тежина. Онаму каде што има потпис, каде што зборувал усно и изјавата е писмена, има договор за тие дејствија,
додаде нашиот соговорник.
Старецот од Тетово не пречека со порака дека со компромис се може да се постигне. Но и дека граѓаните мора да бидат внимателни бидејќи во политиката многупати се случувале заговори.
Сезоната на дождови не ни помогна да најдеме многу соговорници меѓу тетоважите. По многу обиди најдовме личност која не се плаши од времето и политиката. Тој рече- Албанските партии не треба да ја прифатат власта без уставни измени.
,Тие не треба да учествуваат, ние мора да ги браниме нашите права, да направиме уставни амандмани, да влеземе во Европа. Не треба да се откажуваат во спротивно ние како граѓани ќе продолжиме да гледаме. Во никој случај нема да гласаме“.
– рече нашиот соговорник.
Според тетовскиот преговарач, доколку властите не направат уставни измени, ситуацијата може да се влоши.
„Северна Македонија, ако не се направат уставни измени, состојбата ќе се влоши. Јас како обичен граѓанин вака гледам.
Тој додаде.
Следна локација ни беше селото Слупкен во општина Липково, каде што победи „Европскиот фронт“ на ДУИ.
,Сакаат да формираат ВМРО ‘вреди’Но, ние не ги поддржуваме, не ги поддржуваме и нема да има успех затоа што ВМРО е против уставните измени“,
Рече еден преговарач.
,Ако се направи коалиција без услови за уставни амандмани, знаеме дека ВМРО нема интерес да прави уставни амандмани, оваа коалиција би била чекор назад од нашиот европски пат. Ќе си заминеме од членството во ЕУ.
Додаде уште еден соговорник.
Барем во оваа чајџилница граѓаните со сомнеж гледаат на потенцијална влада на ВМРО-ДПМНЕ со „Вреди“ бидејќи сметаат дека на тој начин се нарушува волјата на албанските гласачи.
,Тие само ја враќаат работата назад. И луѓето се загрижени, може да се вртат надвор од контрола, може да се случи најлошото.
– Што е најлошото што може да ми се случи?
Бунт, ако не му се даде значење на гласот на луѓето,
– рече нашиот соговорник.
Што се однесува до принципот „победник со победник“, Али Ахмети не го прекршил принципот на победник со победникот, туку владиниот мандатар. Едноставно, во 2016 година ВМРО немаше волја да излезе во пресрет на барањата на албанскиот народ, што беше една од трите главни функции да се биде Албанец, а сите знаеме дека СДСМ го прифати Талат Џафри за претседател на Собранието . Принципот „победник со победник“ го нарушува мандатот владата да ја има носителот, а не трета или четврта страна. Не е прв пат ВМРО да го прекрши овој принцип, го прекрши и во 2006 година, но не траеше долго, 12-15 месеци.,
рече соговорникот
По изборите така размислуваат и дел од граѓаните. Од друга страна, политичката елита или ги анализира причините за поразот или се фокусира на делење на владиниот колач. Тие процеси во одреден момент ќе завршат. Очекувањата на граѓаните опстојуваат подолг временски период.
