Новиот извештај на програмата на Обединетите нации за ХИВ/СИДА укажува дека светот е „на крстопат“ доколку се постигне глобалната цел за искоренување на болеста како закана за јавното здравје до 2030 година.
Бројките на УНАИДС за 2023 година, објавени во понеделникот, покажуваат дека, и покрај заедничките напори да се запре ширењето на ХИВ и да се ублажи влијанието на СИДА-та, „по едно лице умира секоја минута од причини поврзани со СИДА“ ширум светот.
„Светските лидери ветија дека ќе стават крај на пандемијата на СИДА-та, која е закана за јавното здравје, до 2030 година“, рече директорката на УНАИДС, Вини Бјањима пред 25-та меѓународна конференција за СИДА, која започнува во понеделник во Минхен.
„Тие можат да го одржат ветувањето, но само ако гарантираат дека одговорот за ХИВ ги има потребните ресурси и дека сечии човекови права се заштитени“, рече таа.
Официјалните бројки покажуваат дека околу 1,3 милиони луѓе се заразиле со ХИВ во 2023 година, што е повеќе од тројно од привремената цел од 370.000 за 2025 година, што светските лидери ја поставија во 2021 година.
Глобалниот број на смртни случаи од компликации предизвикани од СИДА се намалил од околу 1,3 милиони во 2010 година на 630.000 во 2023 година, како резултат на зголемената достапност на антиретровирусна терапија и други програми за лекување. Сепак, бројката е далеку над привремената цел од 250.000 смртни случаи во 2025 година.
Загриженост во источна Европа и централна Азија
Околу 40 милиони луѓе ширум светот живееле со вирусот во 2023 година, покажуваат бројките, а речиси секој четврти немал пристап до спасувачки третман, особено во субсахарска Африка. Регионот останува епицентарот на пандемијата, при што инциденцата на ХИВ кај тинејџерките и младите жени останува „исклучително висока“, иако напорите за спречување на вирусот се подобруваат.
Во извештајот се наведува дека иако „глобалниот одговор на превенцијата на ХИВ напредува со охрабрувачко темпо во суб-сахарска Африка“, тој е „закочен во другите региони“, но стапките се зголемуваат, според податоците на УНАИДС, во три области: Латинска Америка, Блискиот исток и Северна Африка и Источна Европа и Централна Азија.
Ситуацијата во последната категорија е особено загрижувачка, со зголемување на бројот на смртни случаи за 34 проценти од 2010 година. Сите други региони забележаа пад во истиот период, во опсег од 57 проценти на Карибите до 6 проценти на Блискиот исток и Северна Африка
Севкупно, смртните случаи поврзани со СИДА се намалени за 69 отсто од врвот на пандемијата во 2004 година и за 51 отсто од 2010 година.
Стигматизацијата ја попречува борбата против пандемијата
Студијата покажа дека дискриминацијата и стигматизацијата на ризичните популации и ранливите групи, вклучително и сексуалните работници, трансродовите луѓе и корисниците на дрога, „создаваат бариери за виталните услуги за превенција и третман“.
Услугите за превенција и третман на ХИВ „ќе стигнат до луѓето само ако се почитуваат човековите права, ако се укинат неправедните закони против жените и против маргинализираните заедници и ако директно се соочат со дискриминацијата и насилството“, продолжува извештајот.
Финансирањето на виталните мерки како што се програмите за дистрибуција на кондоми и услугите за намалување на штети за корисниците на дрога се намалуваат во многу земји, со значително влијание врз стапките на пренос на ХИВ.
Владите мора да дејствуваат сега за да ги забрзаат напорите против глобалната пандемија, вели Бјањима.
„Лидерите можат да спасат милиони животи, да спречат милиони нови ХИВ инфекции и да се погрижат сите што живеат со ХИВ да живеат здрави, исполнети животи“, рече таа пред годишната конференција, која ќе трае до петок.
