Во земјата има повеќе работници отколку земји како Непал, Бангладеш, Шри Ланка, но побарувачката е многу поголема. Агенциите се жалат на закон со кој речиси е невозможно да се увезува работна сила од земји каде работната сила е поевтина од Северна Македонија
Најголем недостиг има во дејностите за кои не е потребна образована работна сила. Агенциите и работодавачите тврдат – ова се работните места за кои сега нема вработен во земјава
Толпи туристи – вообичаена слика за Охрид на почетокот на туристичката сезона. Стотици Холанѓани се веќе во Охрид, а има и други традиционални туристи од Србија, Бугарија и Турција.
Но, освен од блиските земји, добивме и туристи од другите континенти.
,Ме следат 37 мексикански туристи, јас сум нивниот координатор на турата. Одиме да го најдеме нивниот локален водич,
Водич вели.
Собирите на луѓе од разни далечни места не се ништо ново за охриѓани. Но низ градот, покрај туристи, се почесто слушаме дека има и луѓе кои планираат да останат на работа. И тоа не од никаде на друго место, туку од Непал, Бангладеш и Филипини.
,Сум ги слушнал, но не сум ги видел, велат дека биле во „Катче“, мислам дека се во рибниот ресторан. – Што прават често, дали сте слушнале? – гостопримство. Што знам, сопственици на храна, готова храна, за тоа работат. -Како се прифатени на средина, дали ќе ги прифатиш? – Не ми веруваат, секој е добредојден да дојде на работа, како што велам, човек што се мачи,
вели граѓанин.
,Тие се од Филипини, знам точно три жени кои се мажени овде и тие се од Охрид, но за мажите не знам.,
Раскажува охриѓанка.
,Не знам, тие се угостители. – Не сме ги виделе. – Не си ги видел, нели? Да, има хотели.,
Вели охриѓанец.
Ако многумина во Охрид слушнале за работници од Југоисточна Азија, а се уште тврдат дека не ги виделе, каде работат и каде се наоѓаат овие луѓе, ние направивме тура низ центарот на Охрид. И скоро секаде го добивме истиот одговор.
Причината поради која тие се речиси невидливи е тоа што со малку познавање на англискиот јазик, овие работници најчесто се ангажирани во позадина – во кујни или за чистење и одржување во хотели. Некои сопственици зад камерите велат дека се задоволни од новите работници, а еден сподели непријатно искуство – во ресторан на крајбрежјето, тројца вработени од Непал биле бегани во првите денови.
Само хотелот „Олгика“ се согласи на изјава зад затворени врати.
,Како и останатите наши колеги, како и останатите објекти на охридско-струшката ривиера, и ние ги побаравме услугите на една од агенциите кои нудат работна сила и досега во нашиот хотел има само еден вработен. Таа е млада девојка која потекнува од Непал и работи како слугинка. Досега сме задоволни од нивната работа и од она што го покажаа,
Вели Красте Голабовски, маркетинг менаџер на хотелот „Инекс Олгика“.
Според Голабовски, неговиот хотел ги пречекува вработените на голем број работни позиции.
,Во согласност со нашата лојалност кон нашите вработени и оние сезонски вработени за кои е познато дека работат во нашиот објект со години, не очекуваме да изгубиме повеќе од десетина вработени и очекуваме тие да заминат на крајот на овој месец .
,За која работна позиција?
Тие се генерално за работни позиции како собарка, помошник во кујна, тоа е делот каде што ни треба најмногу помош,
– вели Голабовски.
Но, ниту во „Оглика“ ниту во други објекти не ни дозволија да снимаме вработени од далечните азиски земји. Дополнително, не добивме шанса да ги слушнеме приказните на оние чии домови се оддалечени 6, па дури и 7.000 километри од Охрид по воздушен пат. Некои не дозволуваа снимање поради договори со агенции, други поради лоши искуства со околината и општеството кое тешко ги прифаќа овие луѓе.
Тоа го потврдуваат и реакциите на социјалните мрежи за пишувањата во медиумите на оваа тема.
„Ќе донесат болест.
„Леле, станавме ѓуп земја“.
„Увезените зетови мора да застанат за нив, внуците да ги чекаат и да шетаат голи по дома. Нашите деца ги пратија да работат во белиот свет, а сега увезуваат работници“.
,Некој од Непал ќе ми готви храна и јас ќе јадам. Два дена не можам да јадам и да живеам со она што го гледам на телевизија. Ќе ми дојде ли келнер од Непал на масата? ,
Споделете коментари на социјалните мрежи.
Ксенофобијата во општеството е проблем и за работодавачите и за агенциите за вработување. Зоран Кочоски, сопственик и генерален директор на агенцијата Каузон, вели дека ова е една од причините што ги спречува бизнисмените да ангажираат странски работници. А регулативата во државата е плус причина.
,Законот за кој разговараме е Законот за престој на странци. Што не е економски закон, туку полициски закон. Имате нерационалности во одлуките на државните институции, пред се во дел од полицијата, каде одбивате да увезете работна сила за која нема опасност тие луѓе да избегаат од Македонија или да немаат намера да дојдат во Македонија да работат. Ќе спомнам еден од примерите, бевме одбиени од државните институции за група од 42 жени кои требаше да дојдат од Шри Ланка да работат во фирма лоцирана околу Тетово.,
Вели директорот на агенцијата Козон.
Проблемот, според Кочовски, е што државата нема донесено никаква стратегија за интеграција на странски работници, а се соочуваат и со обемна документација која го отежнува процесот на доведување работници. Понудите главно доаѓаат за неквалификувани работници од држави каде што луѓето работат за 100 долари месечно.
,За да привлечете обичен вработен, ќе треба да обезбедите иста количина на документација и докази како што би ангажирале нуклеарен физичар. Во некои од земјите кои веќе ги спомнав, каде што се прават напори да се донесат работници, нивниот систем не се совпаѓа со нашиот систем. И најчесто, најголем дел од работната сила завршува четврто одделение од основното образование. Ретко кој има завршено осмо одделение или добар процент може да завршил осмо, но да нема средно. А со постојната законска регулатива државата бара да поднесете документ за стручно образование на средно ниво,
објаснува Кочовски.
Дозволите за престој за странци ги издава Министерството за внатрешни работи по претходно добиено мислење од агенцијата за вработување.
Според податоците добиени од таму, секоја година се зголемува бројот на барања за издавање работни дозволи. Во 2020 година имало 3.672 барања, од 6.491 минатата година, со 2.971 барање само во првите пет месеци од годината, што значи дека трендот веројатно ќе продолжи.
До лани квотата за странци беше 7.000, но од јануари е зголемена на 20.000. Поранешниот вицепремиер за економски прашања Фатмир Битиси вели дека ова е една од мерките што ги преземала претходната влада. Според него, тие успеале да овозможат одредено олеснување, но потребата од промени во регулативата останала.
,Дефинитивно ќе треба да има сериозни измени во законот за странци. Постои дел кој се занимава со услуги за безбедност и заштита. Тие ќе треба да дадат предлози како да се поедностави процесот на верификација за да биде поефикасен, бидејќи често има пречки во верификацијата на луѓето кои доаѓаат во земјата. Но мислам дека од економска гледна точка е неизбежно овие промени да се направат затоа што на пазарот, на стопанството му е потребна работна сила и тука не е замена за домашната работа, ова треба да го знаат сите,
вели Фатмир Битиси, актуелен пратеник и поранешен вицепремиер за економски прашања.
Зошто сè уште не го направиле тоа, и покрај најавите пред една година дека ќе донесат работници од Непал и Бангладеш, вели Битики:
,Комбинација на неколку фактори. Но, еден фактор, за жал, е отпорот кон промените, не само од страна на администрацијата, туку и од страна на пошироката јавност. За жал, имаме висока стапка на невработеност, но онаму каде што причината или ако видите дека структурата на невработеноста не одговара на потребите на пазарот на труд, таа во суштина ќе биде краткорочен, увоз на работна сила. „И мислам дека ќе биде сериозен предизвик за идната влада да го надгради отпорот со кој се соочивме за да направиме целосни законски измени во голем број области“.
БТК објаснува.
И додека се анализира како да се реши увозот на странска работна сила, на бизнисмените им останува да се снаоѓаат како знаат и како да ги обезбедат вработените.
,Ова доведе до хаос и сите на улица почнаа да се фалат дека донеле работници од странство. Справувањето со човечки ресурси е област која е подигната на највисоко можно ниво во западниот свет, а овде е сведена на пазарот. Да не зборуваме за жива берза,
– вели Кочовски.
Според податоците на агенцијата за вработување, најголем број странски државјани во земјава се од Турција, Непал, Бангладеш, Косово и Србија.
Се чини дека меѓу локалното население нема отпор кон работниците од околните земји.
