Зошто научив да зборувам 20 јазици

Има луѓе кои не наоѓаат за тешко да научат неколку различни јазици, додека други се борат само со еден, со децении. Но, она што многумина не го сфаќаат е дека успехот или неуспехот во зборувањето на јазици не е одреден само од вродените способности, туку и од желбата и посветеноста кон учењето.

Тимоти Донер, најмладиот полиглот во светот, зборува не само за скриените лекции во познавањето на јазици, туку и важноста на обединувањето на луѓето:

„Во последните неколку години, медиумите ме посочуваа како „најмладиот хиперполиглот“ – израз кој звучи како ретка болест. Во извесна смисла тоа е така; изразот опишува некој кој зборува исклучително голем број странски јазици, некој чија незаситна страст за зборови и системи може да го натера да поминува многу долги часови насамо со учебникот по граматика.

Но, макар што е точно дека зборувам 20 различни јазици, вклучувајќи англиски, ми требаше прилично долго време да научам дека јазикот е нешто повеќе од ценкање за ќебапи на арапски или начарување од менито на хинду. Течноста на зборување, пак, е нешто сосема трето.

Почнав да проучувам јазици на тринаесет години. Почнав да се интересирам за Блискиот Исток и почнав да учам хебрејски по моја сопствена желба. Од причини кои сé уште не ги разбирам, наскоро се „закачив“ на израелската фанк група Hadag Nachash и го слушав истиот албум секое утро. На крајот на месецот имав научено околу дваесет од нивните песни напамет – иако немав поим што значат. Но, откако ги научив преводите, се почувствував речиси како да сум го преземал речникот од Интернет и сум го инсталирал во мојата глава; сега знаев неколку стотици еврејски зборови и фрази, без никогаш да имам потреба да отворам ниту еден учебник.

Решив да експериментирам. Поминував часови и часови низ моето маало во Њујорк, посетувајќи израелски кафулиња во кои ги прислушував разговорите на луѓето. Понекогаш, се осмелував дури и да се претставам и да започнам разговор, преуредувајќи ги сите текстови од песните во мојата глава – во нови, чудни и понекогаш правилни реченици. Како што се покажа, бев на ветувачки пат.

Продолжив со арапски. Го учев секое утро, читајќи новинарски текстови со помош на речник и говорејќи со улични продавачи. Моето секојдневие подразбираше зборување со пријатели преку Скајп на турски и француски, едночасовно слушање на индиска поп музика и вечера со книга на грчки или латински во скутот. Потоа дојде персиски, а потоа руски, потоа мандарински и околу петнаесет други. Јазикот стана опсесија која ја хранев на летни курсеви, на училиште, на интернет форуми и на неформални „јазични“ средби низ градот.

До март 2012 година, медиуми како Би-Би-Си и Њујорк Тајмс, објавуваа  приказни за мене, опишувајќи ме како „тинејџер кој зборува 20 јазици“. Некое време мислев дека тоа е супер; го претстави она што многумина го мислеа за бизарно хоби како нешто што е речиси мејнстрим и ми даде одлична можност да промовирам учење на јазици.

По некое време, тоа почна да станува повеќе одвратна обврска отколку можност за промоција на мојата страст. Повеќето шоуа беа заинтересирани за мојата изведба на „танцувачката мечка“, отколку за мојата порака. Тоа ме натера да научам помалку непријатна лекција: кога целта е едноставно да се привлече вниманието на гледачите, вистинската важност на приказната најчесто останува „изгубена во преводот“.

Кога почнав да откривам нови јазици, имав романтизирана идеја за зборовите како „зборување“ и „течно зборување“. Но, потоа сфатив дека можеш совршено течно да говориш некој јазик, а пак да се мачиш да разбереш делови од истиот. Англискиот е мојот мајчин јазик, но она што навистина го зборував е хибрид од тинејџерски сленг и уличниот говор на Менхетен. Кога го слушам татко ми, кој е адвокат, како зборува со други адвокати, неговите зборови за мене звучат подеднакво странски, како да се на фински. Со сигурност не можам да го читам ни Шекспир без речник, а ќе бидам подеднакво беспомошен и во соба со Јамајканци или Кахуни. А сепак, сите ние „зборуваме англиски“.

Поентата е дека ако стандардот на зборување на некој јазик е да го познавате секој збор – да се чувствувате подеднакво удобно и кога дебатирате нуклеарна фисија, и кога зборувате за класична музика – тогаш тешко дека некој течно зборува некој јазик, дури и својот.

Со други зборови, сведување на некого на бројот на јазици што тој или таа ги зборува ја тривијализира огромната моќ на јазикот. Сепак, јазикот е жив тестамент од некоја култура или поглед на светот, а не сјаен трофеј за себевеличање.

Јазикот е сложен мозаик од размена, освојување и култура, мозаик на кој секој од нас додава свое уникатно парче. Престојот во центарот на медиумското внимание ме натера да сфатам дека да кажеш „зборувам“ јазик може да значи многу различни нешта: тоа може да значи дека си ја научил табелата со глаголи напамет, дека го познаваш жаргонот, а дури и да можеш да ги убедиш другите дека тоа ти е мајчин јазик. Сепак, иако сфатив дека никогаш нема да бидам совршен во 20 јазици, исто така разбрав и дека јазикот значи да бидеш во можност да разговараш со луѓето, да ги надминеш културните граници и да најдеш нешто заедничко и човечко. А тоа е лекција што вреди да се научи“, завршува Донер.