Денеска во Венеција, во изложбениот простор „Арсенале – Сале д’Арми“, беше лансиран македонскиот павилјон на 19. Меѓународна изложба на архитектура како дел од Венециското биенале за архитектурата во 2025 година. На отворањето присуствуваше министерот за култура и туризам, Зоран Љутков. Тој истакна дека учеството на Венециското биенале претставува можност за Македонија да се вклучи во глобалната дискусија за важноста на поврзувањето и создавањето на хумано општество преку архитектурата, користејќи јазикот на формата, материјалот и визијата. Оваа година Македонија се претставува со проектот „Strada Brutalissima“, кој и покрај грубиот наслов, изразува длабоки емоции. Структурираната приказна се фокусира на Скопје, градот кој, по разорниот земјотрес во 1963 година и благодарение на глобалната солидарност и визијата на бројни архитекти, се обнови и продолжи напред.
„Страда бруталисима“ не е обична улица, објасни Љутков, туку патека низ времето и историјата на нашата колективна меморија. Архитектурата не е само нем сведок, но и изразен глас, кој секогаш содржи длабоко значење. Токму овој дијалог со минатото, сегашноста, локалното и глобалното, со заборавеното и ново-препознатото, е срцето на проектот. Оваа изложба претставува предизвик да се набљудува минатото не како носталгија, туку со подготвеност за ново сфаќање во контекстот на современото општество. Историјата на Скопје и духот на Венеција, град кој исто така се соочува со предизвици на времето, природа и промени, се населуваат овде во ова историско присуство на архитектонската сцена.
Благодарение на поддршката од Министерството за култура, македонското архитектонско создавање постојано е присутно на ова значајно случување. Проектот „Страда Бруталисима“ беше реализација на група автори предводени од кураторот Благоја Бајковски, доцент на Архитектонскиот факултет при УКИМ, Скопје. Работеа заедно со Ана Рафаиловска, Невенка Манчева Аџиевска, Марија Антиќ-Николова, Теа Дамјановска и Михајло Стојановски. Комесари на проектот се Фросина Зафировска и Маја Неделкоска Брзанова, кои заедно со тимовите од Националната галерија и Архитектонскиот факултет од Скопје, значително придонесоа за претставувањето на 19. Интернационална изложба на архитектурата, која ќе биде достапна за посетителите до 23 ноември.
